na Wczasy nad morzem

Łeba

28 lutego 2013r.

ŁEBA Jest to największa i najbardziej uczęszczana miejscowość na obrzeżu Parku, z której też najliczniejsze rzesze turystów rozpoczynają zwiedzanie Parku. Połączenie z resztą kraju ma Łeba wyjątkowo dogodne. Leży ok. 32 km na północ od Lęborka. Dojazd zarówno koleją, jak też autem lub autobusem PKS wygodną i malowniczą drogą. W sezonie letnim, poza pociągami lokalnymi z Lęborka lub Wejherowa — dochodzą do Łeby pociągi pospieszne bezpośrednio z Warszawy i .z Bielska. Podróż pociągiem lokalnym do Łeby jest nieco nużąca. Zatrzymuje się on na wielu stacyjkach, a na pokonanie odległości ok. 30 km z Lęborka potrzebuje blisko godzinę czasu. Znacznie przyjemniejszy i ciekawszy jest przejazd drogą. Prowadzi ona przez kilka malowniczo położonych wsi i przecina piękne lasy. Z mijanych wsi dwie mają walory turystyczne, a to: Biało-garda, która w XIII w. -była stolicą samodzielnego księstwa, następnie siedzibą kasztelana, oraz Charbrowo, niegdyś własność rodziny Wejherów. Stary dwór z r. 1660 (obecnie siedziba Zespołu PGR). Kościół z r. 1669 malowniczo usytuowany na wzniesieniu przy drodze, ocieniony starymi drzewami. Za Charbrowem droga zagłębia się w lasy, które ciągną się nieprzerwanie w pobliże Łeby. Wyjeżdżając z lasu ujrzymy piękny widok. Przed nami kolorowe domy i dachy miasteczka, na lewo olbrzymia płaszczyzna jeziora Łebsko, którego brzeg zachodni ginie we mgle, północny zaś zamknięty jest linią lasu, nad którą wznoszą się olśniewająco białe wydmy. Na prawo rozległa równina, przecięta linią kolejową, prowadzącą do miasta. W oddali, za łąkami, widać jezioro Sarbsko, otoczone lasem i zaroślami. Pierwszą wzmiankę o Łebie spotyka się z r. 1282. Była to słowiańska wioska rybacka, położona u ujścia rzeki Łeby do morza, po jej zachodniej stronie. W r. 1309 Łebę zajęli Krzyżacy. Pod ich panowaniem osada zaczęła się przekształcać w miasto i w r. 1357 gdański komtur Wilhelm von Baldersheim nadał Łebie lubeckie prawo miejskie. Po wojnie 13-letniej, zakończonej pokojem toruńskim w r. 1466, Łeba powróciła do Polski. Miasto posiadało port i utrzymywało stosunki handlowe z Gdańskiem, Lubeką, a nawet portem Visby na wyspie Gotlandii (Szwecja). Miało też powiązania ze Związkiem Hanzeatyckim miast niemieckich. W centrum stał ratusz i kościół gotycki pod wezwaniem św. Mikołaja. Wokół miasta ciągnęły się lasy dę-bowo-bukowe. Lasy te, w miarę rozwoju osiedla i zapotrzebowania na drewno, ulegały wycinaniu, co pociągnęło za sobą odsłonięcie i wystawienie zabudowań na działanie wiatrów i fal morskich. W dniu 11 stycznia 1558 r. potężny sztorm spiętrzył fale Bałtyku i woda wdarła się do miasta. Znaczna liczba domów uległa zniszczeniu, a mieszkańcy zaczęli osiedlać się w miejscu bezpieczniejszym po wschodniej stronie rzeki. W r. 1570 ponownie silny sztorm dokonał dalszego dzieła zniszczenia i mieszkańcy opuścili ostatecznie dawne miasto, zasypywane piaskiem ruchomych wydm. Do budowy nowego miasta używano częściowo cegły z rozbiórki starych budynków — i tak stara Łeba przestała istnieć, a na jej miejscu zaległy ogromne wydmy. W nowej Łebie pobudowano w r. 1590 z materiałów pochodzących ze starego kościoła niewielką kaplicę, rozbudowaną następnie w latach 1667—1668. Kaplica ta jednak spłonęła i w r. 1685 wybudowano nowy kościół, obecnie istniejący. W r. 1761 kamienna wieża kościoła runęła i na jej miejsce wybudowano nową w konstrukcji ryglowej. W r. 1860 dokonano gruntownego remońtu i rozbudowy kościoła. Budowla ta, otoczona starymi drzewami i murkiem kamiennym, jest przyjemnym akcentem architektonicznym miasta. Mieszkańcy Łeby stale mieli kłopoty z niszczącym działaniem fal morskich i wydm piaszczystych. Szczególnie dawało się to odczuć u ujścia rzeki Łeby do morza. Ujście to fale morskie zasypywały piaskiem, uniemożliwiając wpływanie do portu statków, które musiały być przeładowywane na morzu; stąd port w Łebie tracił swoje handlowe znaczenie. W XVIII w. i jeszcze pod koniec XIX w. istniały plany rozbudowy portu, ale ich nie zrealizowano. W rezultacie obmurowano tylko kanał, wchodzący do miasta, tworząc w ten sposób port rybacki, a ujście rzeki Łeby ujęto w dwa kamienne mola, wybiegające w morze. Łeba pozostała ośrodkiem rybołówstwa i kąpieliskiem morskim. Obecnie Łeba to przede wszystkim uzdrowisko i ośrodek turystyczny. Liczy ok. 3700 stałych mieszkańców, natomiast w sezonie letnim przebywa tu blisko 160 000 wczasowiczów i turystów. Działalność uzdrowiskową przejęło powołane w Łebie kierownictwo Oddziału Uzdrowiska Ustka—Łeba. Fundusz Wczasów Pracowniczych dysponuje wprawdzie tylko jednym Domem Wczasowym "Neptun", ale bardzo liczne są tu zakładowe domy wczasowe, ośrodki kolonijne i campingowe. Duża jest ilość kwater prywatnych, które jednak są przeważnie wynajmowane na cały sezon przez instytucje i zakłady pracy dla swoich pracowników; należy I ~ SS? Miejsla, 2 — dworzec kolejowy, 3 - Biuro Zakwaterować, 4 — PTTK — Dom Wycieczkowy i "it", 5 — parking, 6 — Dom Wczasowy "Neptun", 7 — ruina kościoła św. Mikołaja •je zatem zamawiać bardzo wcześnie. Wynajmem kwater zajmuje się Biuro Zakwaterowania, mieszczące się naprzeciw dworca kolejowego. Znajduje się tam również punkt Informacji Turystycznej. Turyści mogą znaleźć nocleg w domu wycieczkowym PTTK przy ul. Kościuszki 66, lub w domkach campingowych przy ui. Turystycznej. Turyści zmotoryzowani mogą skorzystać z campingów: przy ul. Turystycznej camping nr 21 kat. I i przy ul. Marchlewskiego camping nr 48 kat. III, oraz pola namiotowego przy ul. Turystycznej. Skierowania na campingi i pole namiotowe wydaje również Biuro Zakwaterowania. Piękna, rozległa plaża jest największą atrakcją Łeby. W sezonie plaża jest pod opieką ratowników. Główne wejście znajduje się obok Domu Wczasowego "Neptun". W pawilonach przy wejściu mieszczą się kierownictwo Ośrodka Przymorskiego, punkty lekarski i ratowniczy oraz wypożyczalnia sprzętu plażowego. W centrum Łeby obok mostu na kanale znajduje się port rybacki, z którego korzystają kutry rybackie spółdzielni "Rybmor". Spółdzielnia ta prowadzi połowy na Bałtyku i dysponuje własną przetwórnią ryb i stocznią remontową. W sezonie letnim wypływa z portu 4 razy dziennie statek pasażerski na dwugodzinne rejsy po morzu, co stanowi dużą atrakcję dla wczasowiczów i turystów. W pobliżu Kapitanatu Portu znajduje się ciekawa wystawa "Historia Ratownictwa Morskiego". Zawiera interesujące eksponaty z tej dziedziny, a wśród nich oryginalną łódź ratowniczą, która w swoim czasie pełniła służbę w porcie. Połowem ryb słodkowodnych w jeziorach Łebsko i Sarbsko zajmuje się Państwowe Gospodarstwo Rybackie, którego kierownictwo mieści się przy moście obok dworca kolejowego. Łeba posiada Ośrodek Zdrowia, aptekę, stację benzynową, boisko sportowe, kino, i dużą ilość kawiarni, restauracji, smażalni ryb itp. punktów gastronomicznych, których większość czynna jest jednak tylko w sezonie. NAJWAŻNIEJSZE ADRESY I TELEFONY: Urząd Miejski, ul. Kościuszki 90.Łeba 332; Ośrodek Zdrowia, ul. Powstańców Warszawy 3 " 354; posterunek MO, ul. Kościuszki 106" 555; Słowiński Park Narodowy — siedziba Obwodu Ochronnego "Rąbka" w Rąbce — " 514; PTTK — dom wycieczkowy i informacja turystyczna ul. Kościuszki 66 — " 324; Ośrodek Sportu, Turystyki i Wypoczynku, Biuro Zakwaterowania, ul. Dworcowa — " 360; restauracja "Morskie Oko", ul. Wojska Polskiego 1 — " 454; stacja Ratownictwa Plażowego — " 372; camping, ul. Marchlewskiego »— " 441; camping, ul. Turystyczxra — " 330. SPACERY I WYCIECZKI 1. Spacer do Kąhki i nad morze — ok. 5 km • Po przejściu przez przejazd kolejowy obok dworca dochodzi się do mostu na rzece Łebie, łączącej jezioro Łebsko z morzem. Za mostem ok. 200 m droga się rozdziela. Betonowa na wprost prowadzi do pola namiotowego ogólnie dostępnego, dalej do ośrodka turystycznego PTTK, oraz na plażę. W lewo droga brukowana wchodzi w las sosnowy i po przejściu ok. 1 km dochodzimy do granicy Słowińskiego Parku Narodowego. Oznaczona ona jest symboliczną bramą wejściową z tablicami informacyjnymi. Po przejściu lasem dalszych ok. 1,5 km dochodzimy do osady Rąbka. Osada ta, to kilka budynków Słowińskiego Parku Narodowego, leśniczówka Urzędu Morskiego i zabudowania ośrodka kolonijnego Portu Gdańskiego. Znajduje się tu też siedziba Obwodu Ochronnego Słowińskiego Parku Narodowego, w której można uzyskać informacje dotyczące zwiedzania Parku, nabyć foldery i przewodnik. Jest tu również parking strzeżony (płatny), a w sezonie czynny kiosk spożywczy. Rąbka to ostatni punkt na trasie do wydm ruchomych, do którego można dojechać samochodem — dalszą drogę odbywa się pieszo. W sezonie kursują z Łeby tą trasą w stronę wydm autobusy PKS, które dowożą turystów do końca drogi betonowej do dawnej wyrzutni niemieckich rakiet V-2 (ok. 3 km poza rogatkę). Dopuszcza się również przejazd do tegoż miejsca autokarów z wycieczkami zbiorowymi. Wszystkie inne pojazdy muszą pozostać na parkingu w Rąbce. Po przekroczeniu rogatki skręcamy w prawo i drogą leśną idziemy w stronę morza. Teren staje się coraz bardziej piaszczysty, a zamiast imponującego sosnowego boru świeżego — otaczają nas brzozy i wierzby, sosny zaś stają się zbieżyste, niskie, silnie ugałęzione. Zbliżamy się do strefy wydm, które przed laty już ustalone — pokryte są teraz suchym borem sosnowym. Po przejściu ok. 1 km przekraczamy wał wydmy i wychodzimy na rozległą plażę (nie strzeżoną), mając przed oczami przepiękny widok otwartego morza. Teraz brzegiem morza wracamy do Łeby. Po przejściu ok. 2,5 km dochodzimy do plaży strzeżonej i wychodzimy na drogę obok ośrodka turystycznego PTTK. Przed ogrodzeniem ośrodka możemy skręcić w lewo i idąc wzdłuż siatki dojdziemy do sterczącego z piasku zrębu muru ceglanego — 7,8 m długiego, ponad 6 m wysokiego — pozostałości dawnego kościoła Św. Mikołaja, zasypanego przed laty przez wędrującą wydmę. Od ośrodka PTTK drogą dochodzimy do mostu na rzece Łebie i do miasta. 2. Wycieczka do wydm — ok. 20 km, w tyra pieszo ok. 9 km Wydmy ruchome są największą atrakcją Słowińskiego Parku Narodowego i przebywając w Łebie należy koniecznie je zobaczyć. Od Łeby są one jednak dość znacznie oddalone (ok. 9 km), toteż chcąc je zwiedzić najlepiej pokonać część drogi autobusem. W sezonie autobus PKS odchodzi z Łeby w kierunku wydm do dawnej wyrzutni pocisków rakietowych V-2 (obecnie placówka Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej). Stąd udajemy się już pieszo drogą leśną za znakami czerwonymi do wydm, które wdzierają się do lasu, zasypują drzewa i samą drogę. (Opis trasy i wydm na str. 62 do 69). Po osiągnięciu najwyższej z wędrujących wydm — Łąckiej Góry schodzimy trasą, wyznaczoną słupkami do brzegu morza (ok. 1 km), tak jak prowadzi turystyczny szlak północny. Teraz szlak skręca na zachód, aby poprzez Boleniec i Czołpino dojść do wsi Rowy, na zachodniej granicy Parku — my zaś zawracamy na wschód i brzegiem morza kierujemy się w stronę Łeby. Po przejściu plażą ok. 3 km spotykamy przy wydmie drewnianą bramkę z tablicą objaśniającą, skręcamy w prawo i po przejściu przez wał wydm ok. 1 km szlakiem oznaczonym znakami czarnymi — wyjdziemy na drogę betonową ok. 50 m od ogrodzenia Stacji Meteorologicznej. Teraz możemy albo "betonówką" powrócić pieszo do Rąbki i dalej do Łeby, albo po przejściu w prawo kilkudziesięciu metrów znajdziemy się na placyku, do którego dochodzi trasa PKS i autobusem dojedziemy do Łeby. 3. Spacer do boru Żarnowska-Gać — ok. 16 km Z Łeby wychodzimy ulicą Kościuszki na szosę w kierunku Lęborka. Prowadzą nas znaki żółte południowego szlaku turystycznego. Po przejściu ok. 2 km skręcamy w prawo na "drogę prowadzącą do wsi Zarnowska (4,5 km od Łeby}. Wieś rozrzucona, mało interesująca. Od strony północno-zachodniej, rozległe pastwiska i bagna ciągną się do jeziora Łebsko. Przechodzimy przez wieś drogą na południowy zachód, trzymając się wciąż znaków żółtych, przecinamy kanał melioracyjny i dochodzimy do granicy Słowińskiego Parku Narodowego, co uwidocznione jest właściwą tablicą. Tutaj droga się rozwidla: kierunek prawy, oznakowany żółto, to dalszy ciąg południowego szlaku turystycznego, my zaś idziemy lewym odgałęzieniem, oznaczonym znakami niebieskimi. Po przejściu ok. 200 m terenu pokrytego krzewami i młodnikami sosnowo-brzozowymi — wchodzimy do lasu wysokopiennego. Otacza nas majestatyczny, stary bór sosnowy, urozmaicony gdzieniegdzie brzozą oraz podszytem dębu i krzewów. Drzewa są proste, strzeliste, nie przypominające borów wydmowych, gdzie widzieliśmy sosny zbieżyste, niskie i zdeformowane. Runo leśne jest tu bogate: czarna jagoda, borówka brusznica, wyniosłe paprocie i zioła. Teren jest falisty i pagórkowaty, stanowią go bowiem stare wydmy, dawno już ustalone, pokryte warstwą próchnicy, wzbogacającej siedlisko. Jak stwierdzono, wydmy nie "przywędrowały" znad morza, lecz mają charakter śródlądowy i pochodzą z okresu lodowcowego. Po przejściu dalszych ok. 3 km doehodzimy znowu do szlaku żółtego (ok. 8 km od Łeby) i możemy iść dalej tym szlakiem w kierunku zachodnim do wsi Gać (ok. 11 km od Łeby), albo zawrócić na wschód i znaki żółte wyprowadzą nas do miejsca rozwidlenia dróg w pobliżu wsi Zarnowska, skąd wrócimy do Łeby tą samą drogą, którą przyszliśmy. i. Spacer do Nowęcitia — ok. 5 km Idziemy ul. Brzozową w kierunku wschodnim aż do końca, skręcamy drogą w prawo pomiędzy ośrodkami campingowymi, przechodzimy przez mostek dla pieszych na kanale, prowadzącym do jeziora Sarbsko i dalej drogą polną. Po przejściu drugiego mostku dochodzimy do lasu, porastającego brzeg jeziora Sarbsko. Droga prowadzi teraz wzdłuż lasu i jeziora. W odległości ok. 2 km od Łeby las się kończy i otwiera się piękny widok na jezioro Sarbsko (ok. 700 ha powierzchni), otoczone lasami. Na brzegu ośrodki campingowe, na jeziorze pomost drewniany, do którego dobijać mogą łodzie i żaglówki. Za domkami campingowymi, na wysokim brzegu widnieje dawny dwór Nowęcin. Budynek ten, wzniesiony w XV w. początkowo w stylu gotyckim, przebudowany i rozbudowany został w wieku XVI, a następnie w początkach naszego stulecia. Miał on kiedyś charakter obronny i z tego czasu pozostały , jeszcze ślady umocnień ziemnych (fosa). Stanowił on własność możnego rodu Wejherów, obecnie należy do Zespołu PGR w Charbrowie, który zaadaptował pałac na dom wypoczynkowy. Wczasy są uatrakcyjnione możliwością konnej jazdy pod kierunkiem instruktora i jazdą konnymi zaprzęgami. W budynku wczasowym znajduje się też kawiarnia dla gości wczasowych i turystów. Po odpoczynku w otaczającym dwór parku powracamy do Łeby drogą pośród pól, która dochodzi do ul. Świerczewskiego, a następnie Kościuszki i do śródmieścia (ok. 2,5 km od Nowęcina).